Mitandao ya Kijamii Katika Intaneti Inavuruga Misingi ya Familia

kuchati hupelekea wapenzi kujali hisia za watu wanaochati nao zaidi kuliko mpenzi husika.

Ingawa miaka ya nyuma masafa yalikuwa na taathira katika uhusiano na maingiliano ya wanadamu, leo mawasiliano ya wanadamu yameenea na kuwa na kasi ya juu kutokana na kuenea intaneti na mitandao ya kijamii katika kila kona ya dunia. Tunashuhudia kuwa, watu walio katika maeneo tafauti ya umbali wa maelfu ya kilomita wanawasiliana kwa kasi ya sekunde chache kwa  gharama ya chini sana na hata wakati mwingine pasina kutoa malipo kwa kutumia mitandao ya kijamii. Karibuni katika makala yetu ya leo ambapo tutaendelea kujadili sifa za kipekee za mitandao ya kijamii.

Kutokana na mvuto wake maalumu mitandao ya kijamii imeweza kuwavutia watu wengi wa matabaka mbali mbali ya jamii. Kutaka kuwa na uhusiano zaidi na wanaadamu wengine na kushiriki katika masuala ya kijamii ni moja kati ya mahitajio muhimu ya mwanadamu.

Nukta hii ndiyo iliyopelekea idadi kubwa ya watu kuvutiwa na mawasiliano kwa njia ya mitandao ya kijamii kwa njia ya intaneti. Pamoja na hayo tunashuhudia watu wakiitumia teknolojia hii visivyo. Kutumia wakati mwingi kupita kiasi katika mitandao ya intaneti ni tabia ambayo imetajwa kuwa ni ‘uraibu wa intaneti.’ Wataalamu wamebaini kuwa uraibu huu huwa na madhara mengi kwa mtu binafsi na jamii na huathiri vibaya kiwango cha ukuruba na mahaba katika familia, jamaa na marafiki.

Familia ni taasisi muhimu zaidi ya kijamii na hupaswa kuwa ni mazingira ya kuinukia mwanadamu atakayekuwa mwenye manufaa katika siku za usoni. Kwa msingi huo jamii ambayo ina familia salama zilizojaa mahaba na ukuruba wa wanafamilia huwa na mustakabali uliojaa nuru.

migogoro huwa pale unapobaini mwenzi wako amewasiliana na mtu ambaye unahisi anamahusiano naye.

Ninakumbuka mama mzazi ambaye alikuwa akisema mwanae huona haya. Hapo akaamua kuelekea kwa mwanasaikolojia amsaidie kutatua tatizo hilo. Walipofika hapo akaambiwa kuwa katika kikao kijacho mtoto huyo alete michoro ya kitoto ambayo huichora. Kulikuwa na nukta iliyomvutia daktari katika michoro hiyo. Katika michoro hiyo baba hakuonekana. Daktari akamuuliza mama iwapo ametengana na baba yake mtoto. Mama akajibu kwa kustaajabu na kusema, “La Bw. Daktari, sisi tunaishi pamoja kwa muda wa takribani miaka 10 sasa.” Daktari akahoji, basi ni kwa nini binti yako hajamchora baba katika michoro yake? Mama akajibu: “Nasikitika kusema kuwa, mume wangu kila anaporudi nyumbani, baada ya kupumzika kidogo huketi mbele ya kompyuta yake na wala hamzingatii huyu mtoto. Wakati binti yangu anapoelekea alipo baba yake, yeye humzomea na kumuambia asimsumbue kwani atamvurugia kazi zake. Si tu kuwa hamzingatii binti yangu bali mimi pia kwa miaka mingi amekuwa hanionyeshi mahaba na hivyo najihisi mchovu sana.”

Kisa hiki yamkini kikawa pia katika maisha ya watu wengi wanaoishi katika karne hii. Si kinababa tu bali pia kinamama nao pia hutumia wakati wao mwingi wakiwa katika mitandao ya kijamii kwenye intaneti. Hali huwa mbaya kiasi kwamba mtu anaweza kukaa masaa kadhaa kwenye intaneti pasina yeye kujua muda unapita kwa kasi na anapotizama saa anagundua kuwa amekuwa katika intaneti kwa muda mrefu sana.

Uraibu wa intaneti na mitandao ya kijamii hupelekea kuvurugika kwa kiasi kikubwa uhusiano miongoni mwa wana familia.

Muda unaopaswa kupitishwa katika mahaba na mapenzi baina ya wana familia na kutatua matatizo ya kifamilia kupitia mazungumzo na ukuruba hivi sasa hutumiwa katika mambo yasiyo na umuhimu kama vile kutuma maoni kuhusu picha katika mitandao ya kijamii au kuchangia mijadala ya mitandao hiyo ya kijamii katika intaneti. Wakati mwingine yanayojadiliwa katika mitandao hiyo huwa ni masuala ya udaku, usengenyaji n.k mambo ambayo ni kinyume na maadili bora ya mwanadamu. Wakati mwingine kina mama hujishughulisha na mitandao ya kijamii katika intaneti kiasi cha kughafilika na masuala muhimu ya nyumba na malezi ya watoto. Hali hii hupelekea mume na watoto pia kutoridhika. Nukta nyingine ambayo wataalamu wamefikia natija ni kuwa, watu ambao hupitisha wakati wao mwingi wakiwa katika mitandao ya kijamii huwa wanaficha ukweli kuhusu maisha yao na wakati mwingi hufunika matatizo yao. Nukta hii hupelekea wale walio na shida katika maisha kupoteza matumaini maishani.

Pamoja na hayo, haina maana kuwa teknolojia mpya za kisasa za mawasiliano ni haribifu. Kama ambavyo tumesisitiza mara kadhaa, kwa nafsi yake, intaneti na teknolojia zingine za mawasiliano si haribifu, kile chenye matatizo ni utumizi usio sahihi ambao humletea mwanadamu madhara.

kuchati hupunguza uangalizi wa familia.

Na kama tulivosema matatizo hayo ni kama vile kutengana kimahaba na kihisia wana familia na hilo hupelekea kutikisika au hata kusambaratika familia. Aidha mitandao ya kijamii huandaa mazingira ya kuwa na uhusiano na watu ambao hawaakisi uhalisia wa mambo katika jamii. Hii ni kwa sababu aghalabu ya wanaotumia mitandao hii ya kijamii huwa hawapendi kuanika masaibu yao bali wengi huonyesha  mazuri tu yanayojiri katika maisha yao na kwa njia hiyo kuibua hisia bandia miongoni mwa watumizi wengine wa mitandao hiyo. Hii ni katika hali ambayo iwapo wangezungumza au kukutana au kutembeleana wangeweza kujuliana hali na kusaidiana katika kutatua matatizo yao. 

Aidha wataalamu wanaamini kuwa uhusiano wa watu wa jinsia mbili tafauti huanza haraka sana kupitia mitandao a kijamii kama vile facebook na twitter.  Uhusiano kama huu huwa na madhara makubwa kwa vijana kwani yamkini ukaishia katika mahusiano haramu. Aidha kwa wanandoa, uhusiano wa kiintaneti wa watu wa jinsia mbili ambao ni ajinabii yamkini ukawa mwanzo wa kuvuruga ndoa. Kuna baadhi ya wanandoa ambao hudhani kuwa kuwa na uhusiano na mwanmke au mwanamume ajinabi katika intaneti au mitandao ya kijamii ni jambo lisilo na madhara au si dhambi na hivyo uhusiano huo hauhesabiwi kama hiana au usaliti katika ndoa. Lakini uchunguzi umebaini kuwa uhusiano wa wanawake na wanaume katika intaneti huwa hatua ya kwanza ya kuelekea katika madhambi makubwa na usaliti katika ndoa.

Kupata pigo mahaba na ukuruba wa kifamilia na kuzorota uhusiano mwema baina ya wanandoa ni mambo ambayo huwa na athari mbaya sana kwa jamii.

Baadhi ya watoto wambao huinukia katika familia zenye migogoro na misuguano hukumbwa na matatizo ya kisaikolojia katika siku za usoni na jambo hilo huathiri uhusiano wao wa kijamii. Wataalamu wa kidini wanasema kuimarishwa mahaba na mapenzi miongoni mwa wana familia huzuia kuporomoka familia. 

Wataalamu hao wanasisitiza kuwepo mazingira mazuri ya mazungumzo na kubadilishana maoni katika familia. Kwa msingi huo wanandoa wanapaswa kuchukua tahadhari na kuhakikisha kuwa mitandao ya kijamii katika intaneti haiwi chanzo cha kupungua mahaba na uhusiano katika familia. 

Kwa hivyo hapa tunafikia natija kuwa kinachopaswa kufanyika ni utumizi sahihi wa teknolojia ya habari na mawasiliano na kwamba teknolojia hii hasa intaneti na mitandao ya kijamii inapaswa kutumiwa kuimarisha uhusiano wa kifamilia.

TUTUMIE KWA MALENGO CHANYA.

KUTUNZA WATOTO KWA USALAMA

Nini maana ya ulinzi?

Watoto wote wana haki ya kulindwa. Kila mtoto ana haki ya kuishi, kuwa salama, kuwa na wazazi/walezi, kusikilizwa, kupata huduma muhimu na kukuwa katika mazingira salama.

Familia ndicho chanzo cha ulinzi wa mtoto. Wazazi au walezi wengine wana jukumu la msingi la kutengeneza mazingira ya nyumbani ambayo ni salama na yenye upendo. Shule na jamii ina jukumu la kutengeneza mazingira ya nje ya nyumbani ambayo ni salama na rafiki kwa mtoto.

Kwa bahati mbaya mamilioni ya watoto hawana ulinzi. Kila siku watoto wengi wanakabiliwa na ukatili, unyanyasaji, utelekezwaji, unyonyaji, utengwaji na/au ubaguzi. Aina hizi za ukiukwaji wa haki za watoto hupunguza uwezekano wao wa kuishi, kukua vizuri na kufikia ndoto zao.

Zaidi ya watoto milioni 160 hutumikishwa badala ya kufurahia utoto wao

Inakadiriwa kwamba zaidi ya watoto milioni 160 wa umri wa miaka 5–14 wanatumikishwa katika ajira za watoto. Mamilioni ya watoto, hususan wasichana wanafanya kazi za nyumbani kwa watu binafsi na zaidi ya watoto milioni moja husafirishwa kila mwaka.

Ulinzi ni nini?

Wasichana na wavulana wahimizwe na wasaidiwe ili wazungumze kuhusu utetezi wa haki za watoto. Vijana hawana budi kuwa msitari wa mbele katika ulinzi wao wenyewe dhidi ya unyanyasaji, ukatili, unyonyaji na ubaguzi.

1. KIla mtoto ana haki ya kukulia katika familia. Endapo familia haina uwezo wa kumhudumia mtoto, mamlaka katika jamii husika yachukue hatua ya kujua sababu za hali hiyo na yafanye kila juhudi ili kuiwezesha familia husika iendelee kuwa pamoja.
   
   
   
2. Kila mtoto ana haki ya kuwa na jina. Kila mtoto ana haki ya kuwa na utaifa. Kusajili uzazi wa mtoto husaidia kumhakikishia haki yake ya kupata elimu, huduma za afya pamoja na huduma za kisheria na za kijamii. Duniani kote, uzazi wa takribani watoto milioni 230 wa umri wa chini ya miaka mitano haukusajiliwa mahali popote. Kusajili uzazi wa mtoto ni hatua muhimu katika kumlinda mtoto dhidi ya unyanyasaji na unyonyaji.
3. Wasichana na wavulana hawana budi kulindwa dhidi ya aina zote za ukatili na unyanyasaji. Ukatili ni pamoja na unyanyasaji wa kimwili, kingono na kihisia, utelekezwaji na kutendewa matendo hatarishi kama vile ndoa za utotoni na ukeketaji. Familia, jamii na mamlaka ni lazima ziwajibike katika ulinzi dhidi ya ukatili huo.
4. Watoto walindwe dhidi ya aina yoyote ya kazi za hatari. Kazi zisiwanyime watoto kwenda shule. Watoto wasitumikishwe kabisa kwenye ajira mbaya kama vila utumwani, kazi za kushurutishwa, uzalishaji na uuzaji wa dawa za kulevya.
5. Wasichana na wavulana wanaweza kufanyiwa unyanyasaji na unyonyaji wa kingono katika maeneo ya nyumbani, shuleni, kazini au ndani ya jamii. Ni lazima hatua zichukuliwe kuzuia unyanyasaji na unyonyaji wa kingono. Watoto waliofanyiwa vitendo vya unyanyasaji na unyonyaji wa kingono wanahitaji msaada wa haraka wa kuwawezesha kuondokana na hali hiyo.
6. Watoto wanaweza kuwa katika hatari ya kuingizwa kwenye biashara ya kusafirisha watoto endapo watakosa ulinzi au watakuwa na ulinzi mdogo . Serikali, vyama vya kiraia na familia zina jukumu la kuzuia au kutokemeza biashara ya kusafirisha watoto , aidha zina jukumu la kusaidia watoto waliokumbwa na biashara ya hiyo kurejea kwenye familia na jamii zao, kwa manufaa ya watoto husika.
   
   
   
7. Utekelezaji wa masuala ya kisheria kwa watoto uzingatie haki za mtoto. Kifungo au kuwekwa rumande kwa wtoto kufanyike tu kama ni lazima sana. Taratibu zinazozingatia watoto zitumike kwa watoto waliotenda makosa ya kisheria au wanaotoa ushahidi.
8. Huduma za msaada wa kipato na za ustawi wa jamii zinaweza kusaidia katika kuleta utangamano kwa kifamilia, watoto shuleni na katika kupatikana kwa huduma za afya.
9. Watoto wote wana haki ya kupata habari zinazoendana na umri wao, kusikilizwa na kushirikishwa katika kufikia maamuzi yanayowahusu. Kutekelezwa kwa haki hii huwezesha watoto kushiriki kikamilifu katika masuala ya ulinzi wao dhidi ya unyanyasaji, ukatili na unyonyaji, pamoja na kuwa raia wenye kujali wajibu

KILA FAMILIA NA JAMII INAPASWA KUFAHAMU NINI KUHUSU MATUKIO YA DHARURA

Ukweli kuhusu: Dharura

Matukio ya dharura, kama vile migogoro, maafa au magonjwa ya mlipuko, huiweka familia kwenye hatari zinazoweza kusababisha maradhi, utapiamlo na ukatili.

Kupatikana kwa habari na usaidizi sahihi, huwezesha familia na jamii kufanya maandalizi sahihi kuhusu hatua za kuchukua wakati wa tukio la dharura.

Hivi sasa kiasi cha watoto milioni 230 huishi katika maeneo yenye migogoro.

Wasichana, wavulana na wanawake huathirka zaidi wakati wa matukio ya dharura. Kila mwaka mamilioni kadhaa ya watu hupoteza makazi kutokana na maafa. Mnamo mwaka 2013, takribani watu milioni 22 walipoteza makazi kutokana na maafa, na karibu mara tatu ya kiasi hicho walipoteza makazi kutokana na migogoro na ukatili. Kiasi hicho kinatarajiwa kuongezeka kutokana na mabadiliko ya tabia nchi. Kupoteza makazi huathiri maisha ya familia sambamba na kuvuruga utaratibu wa huduma za kijamii. Kupoteza makazi kunaweza kusababisha kuvunjika kwa familia na kuongeza idadi ya watoto wanaokabiliwa na ubaguzi, unyanyasaji, ukatili, umaskini na unyonyaji.

Migogoro na majanga husababisha watoto wawe katika hatari ya kupatwa na maradhi na utapiamlo. Kudorora kwa huduma za afya na kupungua kwa chakula huwa jambo la kawaida. Maji huweza kuadimika, hasa pale ambapo watumiaji ni wengi kupita kiasi na huduma za vyoo sio za uhakika. Upatikanaji wa elimu kwa watoto kwa kawaida huwa mgumu kwa vile shule hushambuliwa mara kwa mara na kukabiliwa na vitendo vya utekaji, upungufu mkubwa wa waaalimu na vifaa. Hatari ya kutokea kwa maambukizo ya VVU huongezeka katika mazingira ya aina hiyo.

Katika mazingira ya migogoro, wasichana na wavulana huwa katika hatari zaidi ya kulazimishwa kuingia katika jeshi au katika vikundi vya mapigano. Pamoja na wanawake , wasichana na wavulana wako pia katika hatari ya kutekwa, kusafirishwa na kufanyiwa ukatili wa kingono, ikiwa ni pamoja na kubakwa.

Magonjwa ya mlipuko yanaweza kusababishwa na au kusababisha matukio ya dharura . Tukio la dharura linaweza kusababishwa na hali mbaya ya ugonjwa au namna jamii inavyokabiliana na mlipuko wa ugonjwa. Watoto wa umri wa chini ya miaka 5 ndio hasa walioko kwenye hatari zaidi ya kuathiriwa na magonjwa yanayoambukiza.

Watoto pamoja na wanafamilia wao wana haki kuapatiwa ulinzi, kupewa habari na msaada wa kuwawezesha kujiandaa kwa ajili ya kukabiliana na hali ya tukio la dharura.

Familia na jamii ina haki ya kufahamu nini kuhusu matukio ya dharura

1. Katika hali ya tukio la dharura watoto wana haki sawa kama ilivyo katika mazingira yasiyo na tukio la dharura. Hili lizingatiwe bila kujali kama tukio husika la dharura linahusu mgogoro, maafa au mlipuko wa ugonjwa.
2. Wasichana na wavulana pamoja na familia zao wanapaswa kuandaa mipango kabla na kuchukua hatua wanazomudu za kukabiliana na dharura – nyumbani, shuleni na katika jamii zao.
   
3. Magonjwa ya surua, kuhara, nimonia, malaria, utapiamlo na matatizo ya uzazi wakati wa kujifungua ni vyanzo vikubwa vya vifo vya watoto, hasa wakati wa matukio ya dharura.
4. Mlipuko wa ugonjwa unaweza kuwa chanzo cha dharura. Kwa magonjwa kama vile Ebola, mafua makali, influenza na magonjwa mengine yanayoenea kwa kugusana , wagonjwa wote watengwe na kuwa mbali na watu wengine hadi pale itakapothibitika kuwa hawana tena hatari ya kuambukiza watu wengine.
5. Mama, wakiwemo wenye matatizo yalishe , wanaweza kuendelea kunyonyesha hata katika mazingira ya hofu ya tukio la dharura.
6. Watoto wana haki ya kulindwa dhidi ya ukatili wakati wa tukio la dharura. Serikali, vyama vya kiraia, wananchi pamoja na familia zina jukumu la kuwalinda watoto.
7. Kwa kawaida ni vizuri kama watoto watalelewa na wazazi wao au walezi wengine waliowazoea ili kuwafanya wajisikie salama zaidi. Endapo familia zitatengana, juhudi zote zifanywe ili kuunganisha upya watoto na familia zao, kwa manufuaa ya mtoto.
8. Usumbufu na hofu inayotokana na majanga na migogoro ya kivita vinaweza kuwatisha na kuwaghadhabisha watoto. Pale matukio ya namna hiyo yanapotokea , watoto wapewei uangalizi maalumu na wa kipekee. Watoto walindwe kadiri inavyowezekana na wasaidiwe ili waweze kurejea katika maisha yao ya kawaida.
9. Watoto wana haki ya kupata elimu hata wakati wa matukio ya dharura. Kuhudhuria masomo katika shule salama na yenye mazingira ya upendo husaidia katika kumfanya mtoto ajiamini na kuanza kurejea katika hali yake ya kawaida.
   
   
   
10. Mabomu ya kutegwa ardhini pamoja na mabomu ambayo hayajalipuka ni vitu hatari sana . Yanaweza kulipuka na kuua au kusababisha vilema kwa watu wengi endapo yataguswa, yatakanyagwa au yatakutana na kitu kingine chochote cha kuweza kuyafanya yalipuke. Watoto na familia zao wakae katika maeneo ambayo ni salama na waepuke vitu wasivyovifahamu watakapoviona ardhini.